حتما شنیده‌اید كه می‌گویند: «خنده بر هر درد بی‌درمان دواست.» این باور قدیمی به شما می‌گوید كه با كمك خنده می‌توانید بر دشوار‌ترین درد‌های جسمانی غلبه كنید. علاوه بر این تحقیقات پژوهشگران هم این موضوع را تایید می‌كند. اگر جزو افرادی هستید كه بیشتر مواقع جدی هستند و خندیدن برای‌شان دشوار است همین جا فرصت خوبی است كه در سال جدید این عادت‌ را كنار بگذارید و برای حفظ سلامتی و شادی بیشتر خندیدن را تمرین كنید. 

محمود هندی‌پور، روان‌شناس و مشاور، به شما می‌گوید كه خندیدن چه مزایایی دارد و چطور می‌توانید به كمك تمرینات یوگای خنده سال جدید را با شادمانی شروع كنید. او مربی بین‌المللی یوگای خنده و اولین فردی است كه در همایش‌های روان‌شناسی، یوگای خنده را با مباحث روان‌شناسی تلفیق می‌کند تا خنده را هر چه‌بیشتر وارد  زندگی روزمره مردم کند. پس این تمرینات ساده را یاد بگیرید و هر روز زمان كوتاهی را برای انجام یوگای خنده اختصاص دهید تا اثرات مثبت آن را در زندگی روزمره‌تان مشاهده كنید. 

چه كسی یوگای خنده را ابداع كرد؟

در مارس سال 1995 پزشكی هندی به نام آقای مادان كاتاریا هنگامی كه مشغول نگارش مقاله‌ای با عنوان «خنده بهترین طبیب است» بود و همچنین تحت تاثیر كتاب «كالبدشناسی یك بیماری» از نورمن كازینس به این موضوع اندیشید كه چرا عملا تاثیرات خنده را دنبال نكند؛ بنابر این ساعت 7صبح روز سیزدهم مارس 1995 به پاركی در نزدیكی منزلش رفت و با همراهی 4 نفر از كسانی كه مشغول ورزش صبحگاهی بودند و حاضر شدند در این مسیر او را همراهی كنند به خندیدن به شكل‌های مختلف پرداخت و به این ترتیب اولین باشگاه یوگای خنده شكل گرفت كه خیلی سریع هم اعضای آن افزایش یافت. (برگرفته از كتابچه آموزش یوگای خنده ترجمه آقای مجید پزشكی) در واقع مادان كاتاریا ابداع كننده باشگاه جهانی خنده و یوگای خنده است و در حال حاضر این باشگاه در بسیاری از كشورها فعالیت دارد. 

یوگای خنده چه مزایایی دارد؟

دشمن افسردگی: هنگام خندیدن ترشح هورمون‌های اندروفین و آنكفالین افزایش می‌یابد. با افزایش این دو هورمون که در واقع هورمون‌های سرخوش كننده هستند، حالتی به ما دست می‌دهد كه به آن حالت سرمستی و سرخوشی گفته می‌شود؛ این حالت دقیقا در تقابل با شرایط خلق پایین و افسردگی قرار می‌گیرد. 

ماساژ دستگاه گوارش: موضوع جالب دیگر در ارتباط با یوگای خنده این است كه چنین تمریناتی درواقع نوعی ماساژ گرفتن است كه خون مورد نیاز اعضای داخلی بدن را تامین می‌كند و اندام‌های داخلی را ماساژ می‌دهد. این موضوع از این لحاظ جالب است كه ما هرگز نمی‌توانیم اعضای داخلی دستگاه گوارش را از بیرون ماساژ دهیم. در حقیقت فقط با خندیدن است كه این امكان برای دستگاه گوارش فراهم می‌شود. 

تقویت كننده عضلات صورت: هنگام خنده با تمریناتی كه روی عضلات صورت، حنجره و فك انجام می‌دهیم، خوب و راحت خندیدن را یاد می‌گیریم. از طرفی خندیدن منجر به سفت شدن پوست صورت و جوان ماندن آن می‌شود. 

رفع كمرویی: یكی از مزایای دیگر یوگای خنده برطرف كردن برخی از مشكلات رفتاری مانند خجالتی بودن، یاس و ناامیدی است. برای افراد خجالتی انجام تمرینات یوگای خنده در جمع، كار دشواری است ولی به مرور زمان وقتی می‌بینند كه همه این كار را در كنار هم انجام می‌دهند، خندیدن برایشان راحت‌تر می‌شود. به خصوص وقتی در محیطی قرار بگیریم كه چند نفر در حال خندیدن هستند، این موضوع روی رفتار ما تاثیر گذاشته و منجر به خندیدن ما هم می‌شود. 

كاهش اضطراب: تمرینات یوگای خنده برای افراد مضطرب و نگران هم مفید است. خنده با كاهش غلظت هورمون‌های استرس مانند كورتیزول آثار استرس را برطرف می‌كند. فقط كافی است افراد مضطرب تاثیرات مثبت خنده را باور داشته باشند و تمرین كنند. 

ورود یوگای خنده به ایران

مجید پزشكی، بنیانگذار خنده‌درمانی و یوگای خنده در ایران است. او تحقیق و پژوهش درباره خنده را در سال 1378 شروع كرد كه ماحصل آن چاپ كتاب «قدرت خنده» بود. سپس متوجه شد مادان كاتاریا درباره خنده تحقیقات زیادی انجام داده است، از این رو تصمیم گرفت در سال 1380 برای دیدار با او به هند برود. مجید پزشكی در این سفر آموزش‌های یوگا و تمرینات خنده را زیر نظر دكتر مادان كاتاریا فراگرفت و بعد از بازگشت از هند همچنان در جهت آموزش این تمرینات، تربیت مربیان یوگای خنده و اشاعه این فرهنگ تلاش می‌كند.

 او مترجم یكی از كتاب‌های مادان كاتاریا به نام «خنده دلیل نمی‌خواهد» است. علاوه بر این كتاب‌های دیگری از او منتشر شده كه اشعاری با ریتم و آهنگ‌های كودكانه را شامل می‌شود تا بچه‌ها را به خندیدن تشویق كند. نام این كتاب‌های كودكانه «بخند، بخند» است. 

نقش خنده در درمان بیماری‌ها

در بیست سال اخیر تحقیقات مختلفی درمورد خنده و تاثیرات مثبت آن انجام شده است. خنده روی بیش از 70 درصد بیماری‌ها تاثیرگذار است و به عنوان«خنده‌درمانی» كاربردهای زیادی دارد. 

استرس را كاهش می‌دهد

 در تمام بیماری‌های روانی ردپایی از استرس دیده می‌شود اما خندیدن می‌تواند استرس را كنترل و اثرات جالبی ایجاد كند؛ از جمله اینكه خنده ترشحات هورمونی بدن را تغییر داده و بدین ترتیب در زمینه كنترل استرس تاثیرات مثبتی بر جای می‌گذارد. 

فشار خون را كنترل می‌كند

 تحقیقات نشان می‌دهد افرادی كه فشار خون بالا دارند بعد از انجام تمرینات یوگای خنده یا حضور در باشگاه‌های خنده و خندیدن دسته جمعی، فشار خون‌شان متعادل‌تر می‌شود. 
  در بهبود بعضی از بیماری‌ها تاثیرگذار است

خندیدن و انجام تمرینات یوگای خنده در بهبود بیماری‌های قلبی، اضطراب، افسردگی، سرماخوردگی، اختلالات قاعدگی، آلرژی‌ها، بی‌خوابی، سردرد و برخی از بیماری‌های گوارشی تاثیرگذار است و به روند درمان این بیماری‌ها كمك می‌كند. 

سبب شادابی و طراوت پوست می‌شود

خنده پوست شما را شاداب و با نشاط می‌كند. زمانی كه می‌خندیم ماهیچه‌های صورت سفت‌تر شده و خاصیت كشسانی پوست تقویت می‌شود. از این رو خندیدن از شل شدن ماهیچه‌ها و پیری زودرس پوست صورت پیشگیری می‌كند. 

سیستم ایمنی را تقویت می‌كند

 اصلی‌ترین علت تاثیر خنده در درمان بیماری‌ها این است كه خنده در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش دارد. خیلی از افراد تصور می‌كنند برای تقویت دستگاه ایمنی بدن حتما باید ویتامین‌های زیادی مصرف كنند و حتی در برخی از افراد مصرف افراطی میوه و سبزیجات به منظور تقویت سیستم ایمنی بدن دیده می‌شود اما دستگاه ایمنی بدن ما علاوه بر ویتامین و املاح معدنی، به تقویت روحی یعنی شادمانی و آرامش هم نیاز دارد. در واقع دستگاه ایمنی با سیستم روانی بدن در ارتباط است. خندیدن به تقویت این سیستم كمك می‌كند؛ در نتیجه بدن ما می‌تواند به خوبی در مقابل امراض مقاومت كرده و در نبرد با ویروس‌ها و عوامل بیماری‌زا مغلوب نشود. 

تاثیر یوگای خنده در افزایش شادمانی

یكی از روان‌شناسان آلمانی در دهه 50 تحقیقی انجام داد كه بر اساس نتایج آن معلوم شد افراد بزرگسال در طول روز می‌توانند 18 دقیقه بخندند اما با گذشت زمان و بهبود كیفیت زندگی نه‌تنها زمان خندیدن روزانه افراد بیشتر نشد، بلكه در حال حاضر این میانگین به 6 دقیقه خندیدن در روز رسیده است. 

این درحالی است كه گفته می‌شود كودكان می‌توانند 300 تا 400 بار در یك شبانه‌روز بخندند ولی بزرگسالان در نهایت 15 بار در روز قادر به خندیدن هستند. این موضوع نشان‌دهنده این است كه ما تا چه حد از شاد بودن فاصله گرفته‌ایم و گاهی اوقات همین میزان خندیدن هم برای بعضی از افراد با سختی و دشواری همراه می‌شود؛ به‌طور مثال ممكن است فردی هنگام دیدن یك فیلم كمدی یا شنیدن لطیفه طوری بخندد كه به نواحی سر و شكم او فشار وارد شده و خندیدن برای او با دشواری‌هایی همراه باشد. در افراد دیگری خندیدن سبب فشار و استرس شده و این افراد با آسودگی و رهایی نمی‌خندند. بنابراین می‌توان گفت كه ما خندیدن و حس شوخ طبعی را فراموش كرده ایم اما برای بالابردن سطح شادی و خنده راه‌هایی وجود دارد كه یكی از آنها یوگای خنده است. 

خنده سلام و احوالپرسی

در فرهنگ هند هنگام سلام كردن كف دست‌ها را به هم می‌چسبانند و نزدیك به سینه قرار می‌دهند. در فرهنگ ما در این نوع خنده دست‌ها را روی سینه قرار داده و در حالی‌كه كمی به سمت طرف مقابل خم می‌شویم به جای سلام و احوالپرسی، رو به هم می‌خندیم. خنده‌ها باید به صورت كوتاه و منقطع باشند. 

خنده دست دادن

شما می‌توانید این تمرین را با یك یا هر دو دست انجام دهید. در حالی‌كه با هم دست می‌دهید به چهره هم نگاه كنید و در حالی‌كه دست یكدیگر را می‌فشارید، بخندید. در اینجا هم ترجیح این است كه خنده‌ها منقطع باشند. البته مدت زمان هر بار خندیدن در این تمرین كمی بیشتر از خنده سلام و احوالپرسی هست. 

گفت‌وگوی تلفنی

فرض كنید یك موبایل یا گوشی تلفن دست‌تان است و طرف مقابل حرف‌های خنده‌دار می‌زند. بنابراین با این فرض به صحبت‌هایش بخندید. می‌توانید راه بروید، بچرخید و در این حالت‌ها به جای صحبت كردن به خندیدن ادامه دهید. این تمرین به صورت انفرادی یا دسته‌جمعی انجام می‌شود. 

خنده بگومگو

مقابل هم می‌ایستید و درست مثل حالتی كه با طرف مقابل در حال بحث و جدل هستید انگشت اشاره را به سوی او تكان می‌دهید اما به جای پرخاش و بدرفتاری، كمی به سمت طرف مقابل خم شوید و به روی او بخندید. این تمرین به‌خصوص به همسران عزیز پیشنهاد می‌شود. 

خنده بی‌پولی

بی‌پولی و جیب خالی ممكن است برای هر فردی پیش بیاید كه وضعیت خوشایندی نیست اما یك لحظه به آن فكر كنید و به جای اینكه در این حالت دچار استرس و ناراحتی شوید، به چنین موقعیتی بخندید. برای انجام تمرین محتویات جیب را به بیرون بكشید و به این وضعیت بخندید. 

خندیدن به خود

هدف اصلی این مدل از خنده جلوگیری از تولید منیت و غرور كاذب است. در واقع انگشت را به سمت خود می‌گیریم و به خود می‌خندیم تا یك‌بار دیگر یادآوری شود كه به دیگران نخواهیم خندید. در این حركت كانون توجه، خودمان هستیم و این حركت یادآور این نكته است كه همه چیز در خود ماست و برای هر تغییری باید از خود شروع كنیم. 

خنده عذرخواهی

هنگامی كه سهوا اشتباهی انجام می‌دهیم طبیعتا عذرخواهی می‌كنیم. فرض را بر این بگذاریم كه كار اشتباهی انجام داده‌ایم و می‌خواهیم طرف مقابل ما را ببخشد. خندیدن كارمان را راحت‌تر می‌كند. در این حركت با قراردادن دست‌ها بر روی سینه و كمی خم شدن به سمت طرف مقابل همراه با خنده‌های منقطع از طرف مقابل غذرخواهی كنید. 

خنده ورزش گلف

مانند ورزشكاران رشته گلف در دو مرحله تمرین یوگای خنده را انجام دهید. در مرحله اول حالت زدن توپ را به خود بگیرید و در همین حال عمل دم را انجام دهید. در مرحله بعدی فرض كنید قرار است توپی را با چوب گلف پرتاب كنید. در همین حالت به توپ ضربه بزنید و همراه با بازدم خنده سر دهید. 

خنده مورچه در لباس

مانند كسی كه مورچه یا حشره در لباسش هست به همان شكل خود را تكان دهید، با دست‌های‌تان به جست‌وجوی آن بپردازید و همراه با پیچ و تاب‌هایی كه به خود می‌دهید، بخندید. این احتمال وجود دارد كه چنین مسئله‌ای برای كسی هم پیش بیاید ولی ما می‌خواهیم بیاموزیم كه حتی به موضوعات ناراحت كننده نیز بخندیم. 

تزریق آمپول خنده

تجسم كنید كه می‌خواهید به خودتان آمپول بزنید. فرض كنید داخل سرنگ تركیباتی وجود دارد كه باعث شادی و نشاط شما می‌شود. پس این حالت را اجرا كنید و ضمن خالی كردن فرضی محتویات سرنگ، تصور كنید كه آمپول شادی به شما تزریق شده و با این تصور با ورود محتویات سرنگ به بدنتان با صدای بلند بخندید. 

خنده صورتحساب

معمولا آدم‌ها هنگام دریافت صورتحساب چهره درهمی دارند، به‌ویژه اگر مبلغ صورتحساب دور از انتظار باشد. اما می‌توانید این شرایط را به بهانه‌ای برای خندیدن تبدیل كنید. در اینجا یك صورتحساب فرضی با رقم‌های درشت در نظر بگیرید و این بار با دیدن صورتحساب به جای ناراحتی و دلخوری، خنده‌ای سر دهید. 

خنده نخ كشیدن مغز

همان‌طور كه ما از نخ دندان برای حفظ سلامتی بیشتر دندان‌ها استفاده می‌كنیم باید درصدد پاكسازی ذهن هم باشیم. بدین شكل كه دو دست را در دوطرف سر قرار می‌دهیم و با تصور اینكه نخی بزرگ در دست داریم این‌بار مغز را نخ می‌كشیم و آن را به سمت پایین و به سمت سرمان فشار داده و در حركت بعدی با بالابردن آن خنده سر می‌دهیم.